داستان‌ها و سرگذشت‌هاي پراكنده در هزار و يك شب به دو صورت روايت مي‌شود: نخست داستان‌هايي كه شهرزاد بي‌واسطه براي شنونده (شهريار و دنيازاد) و خواننده حكايت مي‌كند و دوم داستان‌هايي كه شهرزاد از زبان شخصيتي مستقل در داستان روایت مي‌کند. اين داستان‌ها در سراسر هزار و يك شب پراكنده‌اند و عمده‌ي آن‌ها از كتاب‌هاي سيره اقتباس شده و مطلقا عربي‌اند كه از آن جمله است: قصه‌ي خليفگان؛ عاشقان عرب، و پهلوانان. آن‌چه در اين داستان‌ها اهميت دارد نه حقيقت داشتن آن‌ها به معناي تاريخي بلكه پيام آن‌هاست. تمامي شخصيت‌هاي تاريخي به محض آن كه وارد فضاي داستان‌ها مي‌شوند، هويت تاريخي خود را مي‌بازند و به شخصيتي افسانه‌اي يا شبه‌تاريخي تبديل مي‌شوند. به طور مثال هارون‌الرشيد، در اين داستان‌ها، ديگر آن خليفه‌ي قدرتمند و پرجبروت قرون وسطاي عرب نيست بلكه يك آدم معمولي است با ضعف‌هاي باورنكردني كه خواننده مي‌تواند با او درددل كند، بازي كند و حتي به او را مورد تمسخر قرار دهد. در بسياري از اين قصه‌ها، خليفه آشكارا مي‌خوارگي مي‌كند يا خان خون‌ريزي مثل تيمور در قصه‌هاي عاميانه‌ي مردم ايران چنان مهربان مي‌شود كه با حافظ به مناظره مي‌نشيند. كتاب حاضر ترجمه‌اي است از نسخه‌هاي عربي كتاب هزار و يك شب كه به صورت موضوعي به چاپ رسيده و بخش‌هاي مختلف آن عبارت‌ است از: سرگذشت بخشندگان و جوانمردان؛ داستان‌هاي عاشقان؛ و داستان‌هاي خواب.