منظومة «معشوق بنارس» (يا عاشق و معشوق يا ملك خورشيد و دختر شاه بنارس) سرگذشت عشق عفيف و پاك جواني ايرانی، اهل اصفهان و ساكن بنارس، به دختر شاه بنارس است كه سرانجام با مرگ عشاق خاتمه مي‌يابد. سرايندة اين منظومه، ملا محمد خطاي شوشتري، شاعر قرن دوازدهم است. منظومه 1275 بيت دارد و در بحر هزج و به وزن خسرو و شيرين نظامي سروده شده است. اثر حاضر به تصحيح اين داستان بر اساس نسخة كتابخانة ملي ملك به شمارة 4313 و مقابلة آن با نسخة شمارة 5482/1 پ 1/64 متعلق به كتابخانة مركزي دانشگاه تهران اختصاص يافته و به همراه درآمدي بر منظومه‌هاي عاشقانه، معرفي منظومه، ويژگي‌هاي داستان، زبان و بيان منظومه، نسخه‌ها، سپس متن داستان به چاپ رسيده است.