كتاب حاضر، تصحيحي است از مثنوي "روز و شب" سروده‌ي "حكيم سعدالدين نزاري قهستاني (721-645) ـ شاعر شناخته شده‌ي بيرجند. اين مثنوي كه به بحر متقارب بر وزن حديقه‌ي سنايي سروده شده مناظره‌اي است به زبان حال ميان شب و روز. مانند اغلب مثنوي‌هاي داستاني، مثنوي نزاري نيز با ابياتي در توحيد و ستايش باري تعالي و نعت پيامبر اكرم (ص) آغاز مي‌شود. سپس شاعر به مدح شمس‌الدين علي‌شاه نيمروز پرداخته و آن‌گاه سبب نظم مثنوي را بيان مي‌كند. به دنبال گفت و گوي روز و شب با واسطه‌ي باد صبا، شاعر بار ديگر به شاه اظهار بندگي مي‌كند و سپس حكايتي رمزي درباره‌ي قطب‌الدين حيدرزاده مي‌آورد و از بخت بد و بي‌دولتي خود مي‌نالد. گفتني است، تصحيح اين اثر بر اساس ميكروفيلم نسخه‌ي سن پطرزبورگ، موجود در كتابخانه‌ي وزارت امور خارجه‌ي ايران انجام يافته است.