كتاب پيش رو، دست‌نوشته‌هاي شخصي است كه طي سفرهاي خويش از صومعه‌اي به صومعه‌اي ديگر و از شهري به شهري، با وقايع، حوادث و افرادي مواجه مي‌شود و در اين رهگذر به تجربيات مختلف روحاني نايل مي‌آيد. "زائر" خواننده را به قلب زندگي روس و اندكي بعد از جنگ كريمه و قبل از لغو بردگي دهقانان، يعني به سال‌هاي بين 1856 تا 1861 مي‌برد. در كتاب شخصيت‌هاي داستان مانند شاهزاده‌اي كه در اضطراب پس دادن كفارۀ زندگي تلف‌شدۀ خود لحظه‌شماري مي‌كند، و رئيس دايم‌الخمر ستيزه‌جوي پستخانه، و منشي بي‌ايمان و آزادي‌خواه از مقابل ديدگان خواننده مي‌گذرند. محكومين از منزلي به منزلگاه ديگر به سوي سيبري ره مي‌سپارند. چاپارهاي امپراتوري اسب‌ها را در طول جاده‌هاي بي‌انتها تا دم مرگ مي‌تازانند و فراريان در ميان جنگل‌ها سرگردانند. در ميان آنان اشرافيان، دهقانان، كارمندان، اعضاي فرقه‌هاي مذهبي، معلمان و كشيشان روستايي، با كليۀ عيوب و خوبي‌هاي خود به چشم مي‌خورند.