fiogf49gjkf0d
بازي بزرگ قرن نوزدهم، كه به ايجاد افغانستان و شكل‌گيري كشورهاي آسياي مركزي در خاور و شمال خاوري سرزمين‌هايي از امپراتوري پيشين ايران منجر شد، بحث اصلي كتاب حاضر است. بررسي‌هاي جزئي‌تر كتاب، شامل دگرگوني‌ها و تغيير شكل‌هايي مي‌شود كه اين بازي ژئوپليتيك در شكل‌دهي به جغرافياي سياسي آسياي جنوبي،مركزي و باختري به وجود آورده است و نيز تغيير شكل‌هايي كه با ايجاد شماري از كشورهاي جديد و مستقل پايان پذيرفت اين دگرگوني‌ها در سرزمين‌هايي رخ داد كه پيش از اين به نظام فدراتيو ايران شناخته مي‌شدند. بازيگران فعال اين بازي، تحت عنوان امپراتوري‌هاي بريتانيا و روسيه، به اجمال معرفي و نيز ساختار سياسي و حقوقي حكومت در ايران (امپراتوري فدراتيوپارس) ـ بازيگر بي‌اراده‌ي بازي بزرگ ـ توصيف شده است. نگارنده معتقد است شرايط خودمختارانه‌ي اميرنشين‌هاي خراسان، افعانستان و آسياي مركزي عامل اصلي بوده است كه اجازه داد بازي بزرگ مثل يك بازي شطرنج روي سرزمين‌هاي اين امپراتوري رخ دهد. بازيگران كوچك‌تر اين بازي نيز سلسله‌هاي محلي نظير ابدالي‌هاي افغانستان و خزيمه‌هاي خراسان و سيستان مي‌باشند. از آن‌جا كه نقش خزيمه‌ها در جغرافياي سياسي منطقه نسبتا ناشناخته باقي مانده است، در كتاب به مطالعه‌ي ايران خزيمه و سرزمين‌هاي مرزي خاور ايران و نقشي كه آن‌ها در صحنه‌هاي ژئوپلتيك آسياي مركزي ايفا كردند، هم‌چنين روابط خارجي آن‌ها اختصاص يافته است. افزون بر آن نگارنده به بحث درباره‌ي جزئيات تاثير بازي بزرگ بر جغرافياي سياسي خراسان بزرگ، آسياي مركزي، و سيستان و بلوچستان پرداخته است.