عنوان اصلي: Nixon, Kissinger, and the Shah : the United States and Iran in the Cold War, [2014.[
عنوان ديگر:روابط ايالات متحده و ايران در جنگ سرد.
بحث سياسي بر ادبيات روابط بين ايلات متحده و ايران سايه افكنده است كه بخش اعظم آن در پي انقلاب ايران و ماجراي گروگانگيري تهران به رشته تحرير درآمده است.
پس از سقوط شاه، انگشت اتهام جمهوريخواهان و دموكراتها در آمريكا به سوي همديگر نشانه رفته بود كه «چه كسي ايران را از دست داد؟» جمهوريخواهان، كارتر را مسئول سقوط شاه ميدانستند و دموكراتها نيز نيكسون و كيسينجر را محكوم ميكردند. برخي روايتهاي تاريخي، تا حدود زيادي قصور دولتهاي آمريكا را مسئول سقوط شاه ميدانند كه شايد بزرگترين عقبنشيني سياست خارجي آمريكا در خلال جنگ سرد باشد.
محمدرضا پهلوي در دهة آخر سلطنتش، مشاركتي را با نيكسون و كيسينجر شكل داد كه نفوذ اتحاد شوروي را محدود كرد و برتري منطقهاي ايران را در خليج فارس به نمايش گذاشت. در پرتو دكترين نيكسون، ايران به شريك ايالات متحده در جنگ سرد تبديل شد؛ شراكتي كه نمونهاي ديگر از روند جنگ سرد، نهتنها در روابط بين سياستمداران مسكو و واشنگتن بود بلكه بر روابط متحدين آنها در جهان سوم نيز تاثير نهاد.
اين كتاب، سه رويداد تاريخي را كه موجب ظهور و سقوط شراكت نيكسون – كيسينجر – پهلوي شدهاند، به نمايش ميگذارد. فصل اول به بحث درباره سرچشمههاي روابط ايران و امريكا در دوران جنگ جهاني دوم و بحران آذربايجان در سال 1946 ميپردازد. فصل دوم به خيزش ايران از يك دولت فرودست به شريك ايالات متحده و سپس اعلام خروج انگلستان از منطقه خليج فارس در سال 1968 تا پايان نخستين دوره رياست جمهوري نيكسون در 1972 ميپردازد. در قلب اين شراكت، دوستيِ شخص ريچارد نيكسون و محمدرضا پهلوي قرار دارد. فصل سوم به اوج روابط ايالات متحده و ايران و مشاركت نيكسون و كيسينجر – در طول ديدار آنان در ماه مه از ايران – پرداخته است. در نخستين روايت مبسوط از عمليات پنهان سيا در كردستان عراق (از 1972 تا 1975) نشان داده ميشود كه چگونه دولت نيكسون دوشادوش ايران و اسرائيل از شورش كردها عليه رژيم بعث عراق پشتيباني كرد اما بعد اتفاقاتي ديگر رقم خورد. سرانجام اينكه فصل چهارم، در جريان افول مشاركت ايران و ايالات متحده پس از ماجراي واترگيت و استعفاي نيكسون از رياست جمهوري، به شكست مذاكرات بين شاه و دولت جرالد فورد از 1974 تا 1976 و نيز صادرات هسته اي امريكا به ايران ميپردازد.
اين كتاب از سوي روزنامه فايننشيال تايمز به عنوان برترين كتاب تاريخي سال 2014 انتخاب شد.
رهام الوندي – نويسنده كتاب – دانشيار دانشكدة اقتصاد و علوم سياسي لندن و مدير گروه دانشكدة اقتصاد و علوم سياسي لندن در كلمبياست. او تاليفاتي بسيار دربارة تاريخ روابط خارجي ايران داشته و پژوهشهاي جاري وي بر فعاليتهاي حقوق بشر جهاني و ريشههاي انقلاب 1357 ايران متمركز است.