در اين نوشتار كه جهت تدريس در دانشگاه‌هاي مختلف جهت دروس عمومي و معارف دانشجويان تدوين شده است، به شيوه‌اي جديد به تحليل «انقلاب اسلامي» پرداخته شده و در آن تلاش شده است تا پيشينه‌اي تاريخي از انقلاب اسلامي و مسائل بعد از آن در قالب چالش ميان دو الگوي شبه ترقي غرب‌گرا و تعالي اسلامي مورد تحليل قرار گيرد. نويسنده براساس رهيافت هويت و استقلال در تحليل مسائل مختلف تاريخ معاصر ايران، به ويژه تحولات قبل و بعد از انقلاب اسلامي و چالش‌هاي پيش روي آن به بررسي ريشه‌هاي انقلاب اسلامي و آينده آن پرداخته است. وي ابتدا به بيان تعريف مفاهيم و عوامل شكل‌گيري انقلاب‌ها پرداخته و سپس وضعيت اروپا و ايران در اواخر قرن نوزدهم و شكل‌گيري الگوهاي شبه ترقي غرب‌گرا و تعالي اسلامي را بررسي نموده است. آنگاه وي به چالش الگوي شبه ترقي غرب‌گرا و تعالي اسلامي در عصر مشروطه اشاره كرده و جريان شبه ترقي‌خواه غرب‌گرا و باستان‌گرا در عصر پهلوي را مورد مطالعه قرار داده و روند تكاملي الگوي پيشرفت و تعالي و شكل‌گيري انقلاب اسلامي را تحليل نموده است. در ادامه وي به بررسي هويت‌خواهي و استقلال‌طلبي انقلاب اسلامي ايران و تحليل تحولات دوران تثبيت و تداوم آن پرداخته و دستاوردهاي انقلاب اسلامي و چشم آينده و آينده آن اعم از فرصت‌ها و تحليل‌هاي پيش‌رو را بررسي نموده است.