کتاب حاضر شامل يازده مقاله از انديشمندان ايراني است که بين سال‌هاي1341 تا 1356 در مجلة هنر و مردم به چاپ رسيده است. مطالب هر مقاله دربارة بافت تاريخي و آثار معماري يکي از شهرهاي تهران، ورامين، قم، قزوين و زنجان است و در آنها به گوشه‌هايي از بناهاي تاريخي و هويت معماري اين شهرها اشاره مي‌شود. عناوين مقالات عبارت‌اند از: ايوان تخت مرمر، تکيه دولت، قصر و باغ نگارستان، جغرافياي تاريخي ورامين، ديداري از شهر قم و پديده‌هاي معماري آن، بيش از اين بافت‌هاي قديم شهرها را ويران نکنيم، نقش و اهميت برکه‌ها و آب‌انبارها در بافت شهرهاي ايران، نقاشي‌هاي کاخ چهل‌ستون قزوين و کاخ‌هاي ديگر صفوي از خلال منظومة عبدي‌بيگ شيرازي، خداوندان دژ شميران، ديداري از گنبد سلطانيه و زنجان يا شهر عقاب.