حج يكي از زمينه‌هاي سفرنامه‌نويسي در دورة قاجار بود كه مشهورترين آنها سفرنامة فرهادميرزا و نايب‌الصدر و مجرالسلطنه است كه همگي به چاپ رسيده است. بخش مهمي از اين سفرنامه‌ها به دليل طولاني بودن راه شامل رخدادهايي است كه در درازاي راه اين سفر، براي مسافران اتفاق افتاده است. سفرنامة حج حسام‌السلطنه نيز از آن دسته است و به رغم آن كه نظير اغلب سفرنامه‌هاي درباريان، به مسائل شخصي خود، فراوان پرداخته اما آگاهي‌هاي بسياري از آن‌چه ديده، به دست داده است. چهارمين مجلد از مجموعة «پنجاه سفرنامة حج قاجاري»، حاوي سفرنامه‌هاي اين افراد است. حسام‌السلطنه؛ عصمت‌السلطنه، دختر فرهادميرزا؛ محمدابراهيم مشتري طوسي؛ ميرزا عبدالحسين خان افشار؛ سه سفرنامه اعم از منظوم و منثور از افرادي ناشناخته؛ و رحمت ا... بن ملا عاشور بخارايي.