نام مولانا به اتفاق تذكره‌نويسان، محمد و لقب او جلال‌الدين است و او را جز جلال‌الدين به لقب خداوندگار نيز مي‌خوانده‌اند. زادگاه مولانا شهر بلخ است و ولادتش در ششم ربيع‌الاول سال 604 هـ . ق بود. پدر مولانا بهاءالدين ولد ملقب به سلطان‌العلما است. پس از آن كه بهاءولد با خاندان خود بر اثر حملة مغول شهر بلخ را ترك گفت قصد حج كرد و به جانب بغداد رهسپار گرديد و چون به نيشابور رسيد مولانا با عطار ملاقات نمود. آن‌گاه عطار نسخه‌اي از كتاب اسرارنامة خود را به مولانا داده و خطاب به پدرش گفت: زود باشد كه اين پسر تو آتش در سوختگان عالم زند. كتاب حاضر به قلم استاد بديع‌الزمان فروزانفر در ده فصل به زندگي مولانا اختصاص يافته است. اين فصول عبارت است از: آغاز عمر؛ ايام تحصيل؛ دورة انقلاب و آشفتگي؛ روزگار تربيت و ارشاد؛ پايان زندگاني؛ معاصرين مولانا؛ شهرياران و امراي معاصر؛ صورت و سيرت مولانا؛ آثار مولانا؛ و خاندان مولانا.