امروزه بازارهاي مالي تاثير زيادي در اقتصاد دارند و ابزارهاي مشتقه قسمت مهمي از بازارهاي مالي را تشكيل مي‌دهند. اين ابزارها به اين دليل مشتقه ناميده مي‌شوند كه ارزش آن‌ها از ارزش "دارايي پايه" آن‌ها اخذ شده است. اين ابزارها در چهار دسته عمده قراردادهاي آتي خاص، قراردادهاي آتي يكسان، اختيارات، و معاوضات طبقه‌بندي مي‌شوند. ابزارهاي مشتقه
داراي نتايج مثبتي چون كاهش قابل توجه خطر نوسان قيمت‌ها، زياد شدن معاملات، بالا بودن درجه نقدينگي، پايين بودن هزينه خطر و بالا رفتن كارايي هستند. اين ابزارها نخست براي تامين ريسك ابداع شدند اما به تدريج مورد استفاده بورس‌بازان قرار گرفتند و به اين ترتيب مخالفاني پيدا كردند. از سوي ديگر بسياري از معاملات و امور بازار بورس در غرب ابداع شده‌اند و در استفاده از آن‌ها از بعد انطباق با فقه اسلامي ترديد وجود دارد. نگارنده در تحقيق حاضر ابزارهاي مشتقه را از ديدگاه اسلام بررسي كرده است. وي ضمن بيان كلياتي درباره بورس و ابزارهاي آن، مباني فقهي ابزارهاي مشتقه را ارزيابي مي‌نمايد. در ادامه به انواع قراردادهاي آتي خاص، قراردادهاي آتي يكسان و قراردادهاي حق اختيار معامله اشاره و هريك را از ديدگاه فقه اسلامي بررسي مي‌كند.