نامه‌هاي ايراني نوعي رمان مكاتبه‌اي است. "ازبك" و "ريكا"، دو بزرگ‌زادۀ ثروتمند ايراني به فرانسه مي‌روند تا با تمدن اروپايي آشنا شوند و اين دو در نامه‌هايي كه به دوستان و آشنايان خود مي‌نويسند، اوضاع و احوال فرانسه و فساد و تباهي دستگاه حكومتي اين كشور را شرح مي‌دهند. ازبك در بعضي از نامه‌هايي كه به زنان و خواجه‌هاي حرمسراي خود مي‌نويسد، از زندگي زنان مشرق‌زمين و گاه اوضاع سياسي و اجتماعي آن سامان سخن مي‌گويد و جمعا اين نامه‌ها تابلوي بزرگي از اوضاع زمانه و روزگار چندين كشور (ايران و فرانسه و تركيه و روسيه) را در مقابل خواننده مي‌گذارد. اين رمان كه بي‌نام نويسنده چاپ شده و حتي نام ناشر و محل چاپ كتاب جعل شده بود، پس از انتشار هزاران نسخۀ آن سرانجام مشخص شد كه مونتسكيو نويسندۀ آن بوده است. كتاب حاضر اثر مونتسكيو حاوي 161 نامه است كه بين دو شخصيت داستان يعني "ازبك" و "ريكا" نگاشته شده است. بعضي از اين نامه‌ها مانند مقالۀ كوتاهي است دربارۀ فلسفه يا يك مسالۀ اجتماعي و بعضي ديگر به روايت افسانه‌هاي باستاني اختصاص يافته است. گاهي وقايع روز فرانسه در دوران نيابت سلطنت و پيش از آن به نقد گذاشته مي‌شود. بسياري از نامه‌ها به خصوص در آغاز و پايان كتاب، بيش‌تر در باب مسائل و كشمكش‌هاي حرمسرا است.