کريم‌خان زند (حدود 1113ـ1193ق.) که به وکيل و وکيل‌الرعايا معروف است دوران جواني را در اردوهاي جنگ به سختي گذراند و بعد از قتل نادرشاه افشار در سال 1160ق قبيلۀ زند را از حدود درگز و ابيورد به حدود ملاير آورد و آن جا، در حدود قلعۀ پري، قدرت و نفوذي به دست آورد، چندان که ابراهیم شاه افشار براي او خلعت فرستاد و امنيت آن حدود را به وي واگذاشت. چندي بعد، کريم‌خان به کمک عليمردان خان بختياري اصفهان را از ابوالفتح خان گرفت و سلطنت آن را به شاه اسماعيل سوم صفوي واگذار کرد، اما به سبب قتل ابوالفتح‌خان بدست عليمردان خان، بين آن‌ها اختلاف پديد آمد و او عليمردان خان را شکست داد . کريم خان ساير مخالفان و رقباي خود را نيز دفع کرد و در شيراز به سلطنت رسيد. نقد و بررسي تاريخ سلسلۀ زنديه، به خصوص دوران حاکميت کريم‌خان زند بر ايران آشفتۀ پس از قتل نادرشاه، به چند دليل اهميت دارد. نخست آن که طول مدت اين سلسله نسبت به سلسله‌هاي قبل و بعد از خود «به جز افشاريه ـ بسيار کوتاه و کم‌تر از چهل است، دوم آن که ايران در دورۀ حاکميت کريم‌خان، پس از تحمّل فشارهاي سخت و طاقت‌فرساي اقتصادي و سياسي در زمان نادرشاه، به دوران نسبتاً آسوده و آرمي دست يافت و سوم آن که سياست کشورداري کريم‌خان زند به گونه‌اي بود که به رغم دست‌يابي به قدرت و جلوس بر مسند حاکميت کشور پهناور ايران نه تنها صفات حسنه و برجستۀ خود را در ارتباط با مردم و بهبود حال آنان تغيير ندارد،‌ بلکه حتي مي‌توان دريافت که نسبت به گذشتۀ خود با مردم ولايت مختلف مهربا‌ن تر هم شده بود.