تشكيل حكومت مستعجل فرقۀ دموكرات يكي از رخدادهاي مهم در منطقۀ آذربايجان بوده است كه تاثير مستقيم آن را در بسياري از رمان‌هاي معاصر مي‌توان مشاهده كرد. اين حادثه دلالت آشكاري بر روحيۀ آزادي‌خواهي مردم اين منطقه دارد. هم‌چنين آذربايجان در حوزۀ فرهنگ هميشه نقش پيشتازانه در تجددگرايي داشته است. وارد شدن صنعت چاپ براي نخستين بار به تبريز، تعلق اقليمي نخستين آزاديخواهان متجددي چون طالبوف تبريزي، زين‌العابدين مراغه‌اي و آخوندزاده به آن‌جا و گرد آمدن شاعراني چون تقي رفعت و جعفر خامنه‌اي به گرد نشريات ترقي‌خواهانه‌اي چون تجدد و آزاديستان و پيشگام بودن محفل آن‌ها در نوگرايي، پيشرو بودن آذربايجان را در حوزۀ فرهنگ و ادب نشان مي‌دهد. داستان‌نويسان برجستۀ اين منطقه اغلب تمايلات ماركسيستي و حتي تعلق آشكار حزبي داشته‌اند. ستيز آن‌ها با پاره‌اي از سنت‌هاي متداول خرافي نيز ريشه در اين نوع نگرش دارد. رونق تجارت و زراعت نيز البته از عامل‌هاي بسترساز در رشد ادبي در اين مكتب محسوب مي‌شود. در مكتب آذربايجان با وجود تفنن‌طلبي‌هاي نويسندگان با مكاتب هنري از جمله، سورئاليسم و سمبوليسم، برجسته‌ترين مشخصه، روي آوردن به صراحت‌گويي و تمثيل‌آوري است. كتاب حاضر پس از ذكر كلياتي در خصوص مكتب به بررسي مكاتب داستاننويسي در آذربايجان، اصفهان، جنوب، خراسان، و كرمانشاه اختصاص يافته است.