اگرچه عمده فعاليت دانش روانشناسي در زمينۀ درمان اختلال‌هاي رفتاري متمركز است، اما كاربرد اصلي آن بيش‌تر بر شناخت رفتار و شناسايي عوامل حاكم و تاثيرگذار بر رفتار متمركز است. رفتار، عواملي مانند افكار، اعمال و تعاملاتي را شامل مي‌شود كه از آدمي در برخورد با سايرين و اجتماع سر مي‌زند. در مجموع دانش روانشناسي كاربردهاي گوناگوني دارد و از جمله مي‌تواند در خدمت روشنفكر و عملكرد روشنفكري نيز قرار بگيرد؛ بدين‌ترتيب كه رفتار يك روشنفكر و عوامل موثر بر رفتار وي شناسايي و بررسي شود و با توجه به شناختي كه از اين فرآيند رفتاري حاصل مي‌شود فرد روشنفكر مي‌تواند با در نظر گرفتن عوامل موجود، رفتار و عملكرد بهتر و كارآمدتري را از خود بروز دهد. البته يك روشنفكر نيز مانند ساير افراد اجتماع است و در زمينه‌هاي رفتار فردي، خانوادگي و اجتماعي داراي رفتارهايي مشابه با سايرين است، اما از بعضي جنبه‌ها نوع تفكر، رفتار و نگرش و عملكرد متفاوتي با ديگران دارد كه مجموعۀ اين عوامل را مي‌توان از جنبۀ رفتاري و دانش روانشناسي بررسي كرد. در نوشتار حاضر افكار، رفتار، نگرش‌ها و به عبارتي عملكردهاي فردي و ارتباطي روشنفكر ارزيابي گرديده است.