"فقه"، نوعي علم، آگاهي و فهميدن است. فقه در لغت به معناي فهم دقيق مسائل نظري است. احكام فقهي با نظام حقوقي اسلامي، نظام ديني و اجتماعي است، چون مبناي اصلي، آن كتاب و سنت معصومان (ع) است. هم‌چنين اجتماعي است، چون يكي از اهداف عمده و اساسي نظام فقهي اسلام، تامين سعادت اجتماع و ايجاد نظم در روابط زندگي جمعي و مشترك انسان‌ها است. كتاب حاضر از پنج بخش تشكيل شده است. در بخش نخست به كليات، تعاريف و پديده‌ي "جهاني شدن" و آثار آن، نسبت به دين و جهاني شدن، جهان شمولي اسلام و مساله‌ي خاتميت پرداخته شده است. در بخش دوم "فقه و عقل" به بحث گذاشته شده كه طي آن به چيستي عقل در قرآن و روايات، در قلمروي فقه و اصول فقه، تاريخ تطور مفهوم عقل، تقسيمات عقل، قاعده‌ي ملازمه، تاريخ قاعده، معني عقل و حكم در قاعده‌ي ملازمه‌، ديدگاه مخالفان قاعده و... اشاره گرديده است. در بخش سوم مبحث "بناء عقل" مطرح شده كه مباحثي چون نسبت عقل و بناء عقلا، اقسام و قلمروي آن، بناء عقلا و سيره‌هاي متشرعه و... را دربرمي‌گيرد. در فصل چهارم، مبحث عقلانيت بررسي شده، كه طي آن به مفاهيم عقلانيت، اقسام عقلانيت، اصول عقلانيت ليبرال، عقلانيت اسلامي، اصول عقلانيت اسلامي، فقه و عقلانيت، مصلحت و عقلانيت و... پرداخته شده است. فصل پنجم به مبحث مهم عدالت تحت عنوان‌هاي تطور مفهوم عدالت، عدالت در سنت هابزي، در سنت كانتي، عدالت در سوسياليزم و عدالت در انديشه‌ي فلاسفه‌ي قرن بيستم، عدالت از ديدگاه انديشمندان اسلامي، عدالت اقتصادي، چيستي حق، عدالت به مثابه‌ي "قاعده‌ي فقهي" و گرايش‌هاي مختلف در ميان انديشمندان اسلامي اختصاص داده شده است.