عظمت تمدن اسلامي به اين است كه قبل از هرچيزي يك تمدن شهري و ارتباطي است و شهرنشيني نتيجه‌ي تمدن است. شهر براي بانيان و ساكنان آن، به منزله‌ي انعكاس ارزش‌هاي اسلامي است. شهر صرفا به عنوان معماري مطرح نيست، بلكه با كساني كه در آن زندگي مي‌كنند مطرح مي‌شود و كلمه‌ي شهر، جامعه‌اي را به ياد مي‌آورد كه بايد منسجم، گرم و متحد باشد. فرم شهر مشخصات خاص خود را دارد؛ شهري كه اردوگاه نظامي است، شهري كه به روي شهر ديگري بنا شده است و در آن خيابان‌هاي شهر قديم كاملا از بين نرفته است و سرانجام شهري كه تصوير جهان است. اين‌ها همه تيپ شهرهايي هستند كه در فضاي اسلامي جمع شده‌اند. در حقيقت هر شهري محوري است از محل تجمع ارزش‌هايي كه تمدني را مي‌سازند و در نتيجه تصوير جهان را به وجود مي‌آورند. از گذشته تا به حال درباره‌ي مفهوم شهر و شهرنشيني، ويژگي شهر، و ماهيت و چيستي شهر در قلمروي فرهنگ اسلامي، نظريه‌ها و ديدگاه‌هاي مختلفي مطرح گرديده است. در اين كتاب ديدگاه‌ها و نظريه‌هاي صاحب‌نظران مسلمان و غيرمسلمان شرقي و غربي درباره‌ي شهرهاي قلمروي فرهنگ اسلامي در دو بخش بررسي گرديده است. در بخش اول نظريات مهم درباره‌ي ماهيت و چيستي شهر اسلامي از گذشته تا به حال مطرح شده و در بخش دوم نظريه‌هاي مربوط به ويژگي‌ شهرهاي قلمروي اسلامي از جمله تاثير وقف، ويژگي معابر و حياط و... تحليل گرديده است.