"زلال" ـ دختر پادشاه دريابار ـ پس از ازدواج با خواجه "رغام" صاحب پسري با نام "ابن تراب" مي‌شود. ابن تراب زماني كه بالغ مي‌شود تصميم مي‌گيرد تا سفر به هفت كشور را در پيش گيرد. خواجه رغام پس از مباحثه‌ي بسيار با پسر سرانجام راضي مي‌شود تا او را به همراه عادل شاه ـ پادشاه كل هفت كشور ـ راهي سفر سازد. پيش از رسيدن به كشور اول، عقيل‌الدين براي ابن تراب تعريف مي‌كند كه هفت منزل را بايد گذرانيد. نام اين منازل عبارت است از: وجود، بي‌خودي، لعب، شتاب، صلاح، فنا و بقا. سپس ابن تراب مي‌پرسد كه اين سعادت به چه كسي روي مي‌آورد و عقيل الدين مي‌گويد: آن كه داراي هفت صفت باشدكه خدمت، ادب، تواضع، حلم، صلاح، قول راست، و افعال حميده. كتاب حاضر داستان‌واره‌اي است كه با نثري اديبانه به موضوع اخلاق و سياست اختصاص يافته است. در اين داستان‌ها، كه به شيوه‌ي حكايت در حكايت بازگو شده است، ابن تراب، محور و شخصيت اصلي داستان است. او به هر كشوري كه مي‌رسد با پادشاه آن‌جا هم‌نشين و هم‌سخن مي‌شود و به تناسب، با افراد مختلفي كه داراي نام‌هاي غير متعارف هستند به مباحثه مي‌پردازد. و به هر مناسبت، حكايت يا حكاياتي در ميان سخن ذكر مي‌شود و مضاميني بيان مي‌گردد كه جنبه‌ي اخلاقي يا اجرايي دارد. اسلوب بيان و ساختار نگارش كتاب به تاليفات دوران صفوي نزديك‌ است. از خصوصيات ديگر متن، استفاده از درون‌مايه‌هاي قصه‌هاي عياري و اصطلاحات و نام‌هاي عياران است. نسخي كه كتاب با استناد به آن نگاشته شده عبارت‌اند از: نسخه‌ي "ت" از "باقر ترقي" كه اينك در كتابخانه‌ي مركزي دانشگاه تهران به شماره‌ي 11398 نگاه‌داري مي‌شود و نسخه‌ي "ق" متعلق به كتابخانه‌ي موسسه‌ي امام صادق (ع) در قم.