در اين كتاب زمينه‌هاي تاريخي و سياسي پيدايش مكتب اعتزال تبيين مي‌گردد. افزون بر اين، چگونگي تكوين انديشه‌هاي كلامي و اصول اعتقادي اين مكتب در متن رخدادهاي بغرنج دنياي اسلام ترسيم مي‌شود. نويسنده در فصول مختلف ضمن بيان پيامدهاي سياسي هريك از اصول اعتقادي مكتب اعتزال، موضوع معتزله را در برابر مهم‌ترين حوادث، گرايش‌ها و جريان‌هاي فكري و سياسي تاريخ اسلام تشریح نموده است. وي با استناد به منابع درجه اول و استفاده از روش تحليلي كوشيده تا ابعاد سياسي تفكر معتزله را كه زيرسنگيني انديشه‌هاي كلامي مغفول و پنهان مانده بود روشن سازد و گامي ديگر در شناساندن اين گروه عقل‌گراي دنياي اسلام كه چند سده مشعل خردورزي را روشن نگه‌داشته بودند، بردارد. تاثير اختلافات سياسي حول مساله‌ي امامت بر شكل‌گيري معتزله، بررسي منابع (عقلي و نقلي) انديشه‌ي سياسي معتزليان، تاثير مشكلات و مسائل مهم عصر معتزله بر رويكرد سياسي آنان، اصول پنجگانه‌ي معتزليان، بيان موضع معتزله در خصوص نظريه‌ي امامت شيعه و بررسي اين نظريه از جمله مباحث مطرح شده در فصول هفت‌گانه‌ي كتاب است.