نويسنده در آغاز كتاب، آيين پهلواني و جوانمردي در ايران را متاثر از حكمت متعالي ايران باستان مي‌داند و معتقد است كه حكمت متعالي ايران باستان بر مبنا و حد فاصل طريق مشاء و اشراق قرار داشت و از اين‌رو آيين پهلواني و جوانمردي در ايران نيز متاثر از آن دو حكمت مشاء و اشراق بوده است كه در آن، در عين توجه به عقل، كمال معنوي و سير و سلوك روحي نيز اهميت والايي داشت. نويسنده مباحث اصلي كتاب را با اين موضوعات فراهم مي‌آورد: تعليم و تربيت فرزندان با آيين پهلواني و جوانمردي در ايران باستان، آيين مهر و ارتباط با پهلواني و جوانمردي، زردشت و سير آيين پهلواني و جوانمردي در ايران، سيره‌ي جوانمردي و پهلواني در ميان مانويان، مزدك و آيين وي كه متاثر از سيره و روش جوانمردي بود، انديشه‌ي پهلواني و جوانمردي در ميان مادها هخامنشيان و اشكانيان و ساسانيان، مراحل و مرام‌نامه‌ي آيين پهلواني در دوران باستان، پهلواني و جوانمردي در قرآن و اسلام، آيين فتوت و جوانمردي ايرانيان بعد از اسلام در آيين‌هاي مختلف، تاثير آيين پهلواني و جوانمردي در زورخانه و هنر كشتي، و انديشه‌ي پهلواني و جوانمردي در سلسله‌هاي مختلف دوران بعد از اسلام (از دوره‌ي طاهريان تا دوره‌ي پهلوي).