نگارنده در كتاب حاضر، با بررسي جغرافيايي تاريخي ايران و قفقاز، مرزهاي دو سرزمين "آذربايجان" در جنوب رود ارس و "اران" در شمال رود ارس را ترسيم مي‌كند. در ادامه، او چگونگي ورود عنصر "ترك" به تاريخ، حركت آن به غرب، و چگونگي ورود آن به آذربايجان، قفقاز و آناتولي را نشان مي‌دهد. وي هم‌چنين از چهره‌ي فرهنگي اين سرزمين‌ها به روزگار ورود تركان نيز از برخورد فرهنگي آرياييان آذربايجان با عنصر ترك سخن مي‌راند. پاسخ به ادعاهاي تاريخ‌نگاران پان‌توركيست تركيه و جمهوري آذربايجان كه ادعا مي‌كنند عنصر قومي ترك پيش از همه‌ي قوم‌هاي ديگر در اين سرزمين‌ها حضور داشته نيز بررسي روند ورود زبان تركي به آذربايجان و اثبات آريايي بودن آذربايجانيان، كه زبان تركي به آن‌ها تحميل شده، از ديگر مطالب كتاب است. گفتني است، در دهه‌هاي آغازين سده‌ي بيستم ميلادي، به دنبال سرخوردگي برآمده از شكست‌هاي دوران قاجار كه به جدا شدن سرزمين‌هايي از پيكر ايران در شمال و شرق كشور انجاميده بود، گروهي از سياستمداران كشور "اران" در شمال رود ارس، كشور خود را "جمهوري آذربايجان" ناميدند.