نگارنده در اين كتاب با نگاهي برنقش جنبش دانش‌آموزي در آذربايجان در دوران مشروطه، تصريح مي‌كند: "علت و چرايي پيشگامي جنبش دانش‌آموزي در آذربايجان را بايد در ژرفاي ستم اجتماعي، خشونت طاقت‌فرساي حكومت قاجاري و شور فراوان انقلابي مردم اين خطه جست‌وجو كرد". وي در ادامه از شركت گسترده‌ي نوجوانان ايراني به ويژه دانش‌آموزان در پيكارهاي مشروطه‌طلبي ياد مي‌كند كه از آن جمله است: اعتراض آنان به قرارداد رژي (در خصوص واگذاري امتياز توتون و تنباكوي ايران به انگلستان)، مخالفت با ايجاد بانك استقراض روسيه‌ي تزاري، بست‌نشيني دانش‌آموزان در سفارتخانه‌ي انگلستان، تقاضاي تدوين قانون اساسي از ناحيه‌ي دانش‌آموزان، كمك دانش‌آموزان به تاسيس بانك ملي، اعتصاب آنان عليه معلمان آمريكايي، همراهي با ستارخان در سنگرهاي آزادي‌خواهي، مخالفت دانش‌آموزان با اولتيماتوم روس و انگليس (اولتيماتومي كه از جانب روس و انگليس، دولت ايران را موظف به خروج مورگان شوستر ـ مستشار آمريكايي در ايران ـ مي‌كند)، همراهي با اميرحشمت نيساري در جنگ چهارروزه‌ي تبريز، و جنبش دانش‌آموزي در عصر نهضت آزاديستان شيخ محمد خياباني.