مجموعه حاضر، مشتمل است بر مقالاتي از "علي دشتي" با اين عناوين: "عقلا برخلاف عقل"، "غزالي و نصيحه الملوك"، "آيا نظمي در كار است؟"، "گرايش انساني در ادب ايران"، "قدرت پندار و شهوت" و "فتوايي عجيب! (غزالي در خدمت خليفه‌ي عباسي)" براي نمونه در مقاله‌ي نخست، مخاطبان با معارضه‌ي اهل سنت و جماعت در مقابل علوم اوايل يعني دانش‌هاي يونانيان و نقش ايرانيان در نشو و نماي فرهنگ بشري، تقويت فلسفه و ايستادگي در برابر زهد خشك و تعبد جاهلانه آشنا مي‌شوند. آن‌ها ضمن آگاهي از محتواي كتاب "احياء العلوم"، "المنقذمن الضلال"، "تهافت الفلاسفه" و "فضايح الباطنيه" تاليف امام محمد غزالي، به گفته‌ي نويسنده، "درمي‌يابند كه يك متفكر متحرك دانا و جامع‌الاطراف، چگونه در برابر تفكر اشعريان و عقايد جبري خليفگان بغداد غالبا تسليم مي‌شود و دانش گسترده‌ي خود را در تشخيص صحيح از سقيم به كار نمي‌اندازد!".